Tot de komst van het Oorfonds was er geen publieke fondsenwerving voor onderzoek in Nederland. Er gebeuren wel mooie dingen op universiteiten. Vooraf aan ons benefiet op 3 maart zetten we enkele onderzoeken in het zonnetje.

Cellen van het binnenoor

Neurowetenschapper en kno-arts Heiko Locher doet in Leiden al tien jaar onderzoek naar de cellen van het binnenoor. “Voor mijn promotieonderzoek had ik ooit twee opties: een onderzoek in Rotterdam naar stamcellen met kraakbeen of hier in Leiden naar stamcellen met het binnenoor.” Dat laatste is het geworden en Heiko stuurt inmiddels een onderzoeksgroep aan die zich volledig richt op het binnenoor. “We zijn nu met acht à negen man. Het is op kleine schaal ontploft de afgelopen twee jaar. Dat komt vooral doordat we veel funding krijgen via ReNEW.” (https://renew.science/ -red.)

Organoïden

Nieuwe technologische ontwikkelingen maken het tegenwoordig mogelijk om organen te kweken uit stamcellen. Dit worden organoïden genoemd. Recentelijk heeft de Leidse onderzoeksgroep menselijke binnenoorcellen in het lab ontwikkeld. “Wij gebruiken alleen maar menselijke weefsels. Geen proefdieren. Dat is uniek en onderscheidt ons van veel andere onderzoeksgroepen in de wereld.”

Gebruik van menselijk weefsel

Heiko en zijn team verwachten dat we met de nieuwe technologie beter gaan begrijpen hoe de cellen in het binnenoor zich ontwikkelen. “Vijf jaar geleden kon je helemaal nog geen menselijke haarcellen kweken. Tegenwoordig kan dat wel. We kunnen echt de menselijke embryologie ontrafelen op cel- en gen-niveau. Hoe vormt zich dat allemaal? Wellicht kunnen we dan ook de ziektebeelden van het binnenoor beter begrijpen en aan nieuwe therapievormen werken.”

Hearing & Genes

In een samenwerking met het expertisecentrum Hearing & Genes van het Radboudumc in Nijmegen heeft de Leidse onderzoeksgroep ook het genetisch materiaal gekregen van DFNA9 en Usher. Vanuit die stamcellen hebben Heiko en zijn team ook organoïden gemaakt. “Als ze in Nijmegen gentherapie ontwikkelen voor deze aandoeningen, kunnen we relatief eenvoudig kijken of het werkt. Een klinische trial kost enorm veel inzet en geld. Een menselijk organomodel is een ideale stap daar tussenin. Je ziet dan meteen wat het effect is op menselijke cellen.” 

Model versus echte wereld

Heiko en zijn team hebben net een artikel gepubliceerd waarin ze heel goed hebben geanalyseerd hoe die organoïde er precies uitziet op cellulair en structureel niveau. “We kunnen dan echt kijken hoeveel de cellen lijken op die van een echt binnenoor. Dat is natuurlijk de vraag. Want hoe beter het model klopt met de echte wereld, hoe bruikbaarder het is.”

Vestibulaire cellen

Heiko: “De voornaamste conclusie van het artikel is dat het echt fantastisch is dat we vanuit stamcellen binnenoorcellen kunnen maken. Dat we daarvoor gewoon een soort recept hebben. En die cellen lijken ook nog eens in grote mate op de cellen die in ons hoofd zitten. Jammer is dat het vooralsnog meer vestibulaire cellen zijn dan cochleaire cellen. Het protocol moet een beetje getweakt worden om ook meer cochleaire cellen te maken.”

Tweede trimester

Daarnaast blijft het nu een beetje hangen in een beginnend stadium. “Ze zijn echt functioneel, maar het zijn nog geen volwassen haarcellen. Ze zijn een beetje in het ontwikkelingsstadium vergelijkbaar met het tweede trimester van een zwangerschap. En als je kijkt naar hoeveel verschillende celtypen er in het binnenoor zitten – dat zijn er zo’n twintig tot dertig – die hebben we nog niet allemaal in het model.”

Binnenoor loopt achter op andere organen

“Ik doe dit werk omdat ik het gewoon heel leuk vind. Daar kan ik heel eerlijk over zijn. Maar ik doe het ook omdat het uiteindelijk goed is voor de patiënt. Hoe gaaf zou het zijn als we straks voor mensen met oorproblemen echt een therapie hebben? Want daarin loopt het binnenoor natuurlijk echt een beetje achter ten opzichte van andere organen.”

Publicatie juni 2023: A single-cell level comparison of human inner ear organoids with the human cochlea and vestibular organs

Link: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/37289589/